Gepubliceerd in de Vrijdenker, mei 2013


Is er wel vrijheid in dit economische systeem?

(Vrijheid bij de 1% leidt tot onvrijheid bij de 99%.)

Door Rik Min

Heeft een persoon wel vrijheid in de westerse landen waar heel veel mensen diep in de schulden zitten? Heeft een persoon die op het biologisch minimum in Nederland zit wel vrijheid? Heeft een persoon die werkloos is of een 5-euro-baan met een nul-uren-contract wel vrijheid? In Nederland heeft minstens 1/5 van de huishoudens schulden en zijn er anderhalf miljoen woekerpolissen verkocht. Sowieso hebben al deze mensen een geweldig onvrijheid.

In India - in hun feodale systeem - heeft men boeren en middenstanders tot in het tweede en derde geslacht met schulden aan zich weten te binden. Dat is gewoonweg economische slavernij. Een wereldwijde miljoenen-werkloosheid, uitzichtloosheid en een enorme migratiestroom bij massa's mensen, en het vluchten voor 'onze' wereldwijde oorlogsmachine komt daar nog eens bovenop. Uitzichtloosheid is - zowel hier als wereldwijd - het kenmerk geworden van de jongeren van deze tijd.

Bovenstaande stelling uit de kop - over vrijheid, in relatie tot de economische positie van een persoon - dient te worden toegelicht. Ik zal proberen iets over de logica van het economische systeem, dat we hier hebben, te schrijven. Het blijft een eerste aanzet.

Het kapitalistische economische systeem van schulden-afhankelijkheid, het huidige neoliberalisme, is een systeem waardoor hele landen, zoals bijvoorbeeld de meeste Grieken, Spanjaarden en Italianen eigenlijk geen vrijheid meer hebben; behoudens een bepaalde bovenlaag.

Er is iets volkomen leugenachtigs aan de westerse waarden als vrijheid en democratie. Jos Versteijnen schreef er een boekje over: 'Kiezen tussen pest en cholera' [Schrijverspunt.nl, 2016]. Hij stelt: Het onbetwistbaar recht op zo veel mogelijk welvaart en welzijn is vervangen door het systeem van het neoliberalisme met zijn groeidwang, uitbuiting, misleiding, en het toeeigenen van algemene middelen zoals de meerwaarde, de winsten en de rijkdommen van de aarde. "Het neoliberalisme legt zijn wil op, stelt mensen voor voldrongen feiten, chanteert en perst af. Wat de echte maffia ook doet", aldus Versteijnen. "Dit beleid heeft geresulteerd in een enorm kapitaaloverschot in handen van een kleine groep ("de 1%", zoals de occupy-beweging dat 10 jaar geleden al stelde). Dat zijn de eigenaren van de productiemiddelen, distributie, diensten en financien: grote bedrijven, banken en rijken". Ze richten zich zelfs niet langer alleen op productie. "Ze vinden de winsten die dat oplevert namelijk veel te gering, in verhouding tot de hoeveelheid aanwezig kapitaal. Daarom richten zij zich op speculeren, zoals bijvoorbeeld op grondstoffen, vastgoed en financiele producten". Dat komt neer op graaien en heeft niks meer met de waarden die de gewone mensen hebben democratie en vrijheid. De vrijheid van het neoliberalisme en de vrijheden van kapitaalbezitter (de 1%) is de onvrijheid van de ander ("de 99%").

Er is een hardnekkige liberale mythe, schrijft Peter Mertens, de voorzitter van de PVDA Belgie, in zijn boek 'Graailand', die rechts voorstelt als de kampioen van de vrijheid en links als een stroming die alleen gelijkheid voor ogen heeft [EPO, 2016].

"Armoede, uitbuiting en sociale uitsluiting zijn een belediging voor de vrijheid". Wie elke maand al zijn energie moet gebruiken om de maand door te komen, kan geen levensplannen maken en heeft geen vrijheid. "Wil er sprake zijn van zelfontplooiing en vrijheid dan moet daar een economische en sociale basis voor bestaan".

"Zonder gelijkheid is er geen vrijheid en zonder vrijheid is er geen gelijkheid. Bevrijden is altijd het streefdoel geweest van consequent links. Er is een wereld van verschil tussen het reeel bestaande liberalisme in de geschiedenis en het filosofisch liberalisme uit de boeken argumenteerde de Italiaanse filosoof Dominico Losurdo", aldus Peter Mertens.

Het begrip 'gelijkheid' in die stelling van Dominico Losurdo en Peter Mertens moet niet verkeerd uitgelegd worden. Geen mens is uiteraard gelijk. (Hoewel rechtse mensen dat iedere keer weer links dat verwijt maakt.) De ene mens heeft meer behoeften dan een ander; en ook andere talenten of capaciteiten. Het hoeft ook niet perse overal economische gelijkheid te zijn, maar voor een goed democratisch functioneren moet er wel politieke gelijkwaardigheid zijn in de zin van one man one vote. En uiteraard de mogelijkheid om te kunnen werken en jezelf in je levensonderhoud te kunnen voorzien.

Er is tenslotte een overvloed aan menselijk arbeidskracht en er zijn ook wereldwijd grondstoffen genoeg om mensen in de de rijkdom te kunnen laten delen. En toch gebeurt dit niet. Zolang de meerderheid van de mensen niet deelt in deze aardse rijkdom kan er geen vrijheid zijn bij grote groepen mensen - de meerderheid?! - en moeten we ophouden te zeggen dat we in een democratisch land of in een vrij en democratisch systeem wonen, een land of een systeem dat iedereen alle menselijke vrijheden geeft. Want dat doen de media - de mainstreammedia - ons elke dag geloven. Die vrijheden waarvan men zegt dat iedereen die heeft, zijn er in werkelijkheid slechts voor een kleine toplaag. De meeste mensen kunnen slechts kiezen 'tussen pest en cholera' of de kleur van de gordijnen.

Enschede, 18 mei 2017

Het betreffende artikel in de Vrijdenker