Mark Jan
Hoe hangt de vlag er momenteel bij? Wat zien we allemaal om ons heen?
1. Oplopende werkloosheid, steeds minder volwaardige banen, lonen staan onder druk: werknemers bij V&D moeten een loonsverlaging van 6% accepteren, als het bedrijf al overeind blijft. De schoenenreus zit eveneens in zwaar weer.
2. Als gevolg van vele reorganisaties en ontslagronden moet hetzelfde werk door steeds minder mensen gedaan worden, met als gevolg meer stress en uitval door burnouts.
3. Maar ook: kapitaalaccumulatie bij de rijken. De top 100 rijkste mensen ter wereld heeft in 2014 94 miljard dollar aan hun vermogen toegevoegd.
Mark Jan
Al sinds het begin van de jaren 90 vertoont het aandeel van de loontrekkenden in Binnenlands Bruto Product een consequente daling in alle Europese landen ten faveure van het kapitaal. Met andere woorden: de lonen houden groei van de economie niet meer bij. En dat verschil stroomt naar de kapitalisten. Dit kon lange tijd gecompenseerd worden door de verstrekking van kredieten. Maar deze hadden een hoog speculatief gehalte. Zeepbellen werden opgeblazen en dat moest eens fout gaan. In 2008 barstte de bom, met grote gevolgen. De huizenmarkt stortte in en de werkloosheid schoot omhoog. ECB president Mario Draghi probeert deze voortdurende crisis nu met ruim 1000 miljard euro vlot te trekken, maar tevergeefs. De werkende klasse profiteert hier niet van. Dit geldt stroomt rechtstreeks naar de grote banken en multinationals en zij potten dit op.
Wat moeten we hier tegen doen?
Ten eerste: volwaardig werk eisen voor iedereen onder volwaardige omstandigheden en tegen een volwaardige beloning. Dat betekent in ieder geval uitzicht op een vast contract en goede secundaire arbeidsvoorwaarden. Dit geldt ook voor jongeren die net de arbeidsmarkt betreden hebben, of nog moeten gaan betreden.
Oudere werknemers moeten niet zonder pardon op straat gezet worden, na soms een trouw dienstverband van meer dan 30 jaar. Zij komen nauwelijks meer aan de bak en hoppen van tijdelijke baan naar tijdelijke baan, met tussendoor periodes van werkloosheid. Terugval naar bijstandsniveau is voor hen een reëel gevaar.
Ten tweede: een volwaardig sociaal vangnet bestaande uit een goede ontslagbescherming en een goede WW-voorziening. Deze laatste is met name voor jongeren beroerd. Per gewerkt jaar bouw je een maand WW op, tot een maximum van 38 maanden. Jongeren die net de arbeidsmarkt betreden, hebben dus vrijwel geen WW en zijn daarom bijzonder kwetsbaar. Hier bovenop komt nog dat zij zelden meer een vast contract krijgen. Gevolg: zij werken keihard, onder stressvolle situaties.
In tegenstelling tot wat vele kapitalistische economen beweren, is het volstrekt onwaar dat de flexibilisering van de arbeidsmarkt en sociale zekerheid zorgt voor meer mobiliteit. Het tegendeel is waar: mensen klampen zich vast aan hun baan met, als ze geluk hebben, een vast contract. Ook al vind je je werk niet zo leuk meer, of ervaar je teveel stress, je denkt wel twee keer na voordat je gaat switchen.
"Een werknemer is toch vrij om te bepalen voor wie hij wil werken. Hij mag toch zelf ontslag nemen, hij mag zelf solliciteren waar hij wil", hoor je vaak zeggen. Dat klopt, de werknemer is vrij om zijn uitbuiter te kiezen, tenminste als hij het geluk heeft een uitbuiter te vinden die zijn arbeidskracht wil aannemen. Maar hij is niet vrij om te kiezen om niet meer uitgebuit te worden. "Moet je zzp-er worden, dat is pas vrijheid", roepen ze dan. Maar dan nog moet je alsnog je arbeidskracht verkopen aan een uitbuiter, en vaak tegen veel slechtere voorwaarden dan iemand die in dienst is bij diezelfde uitbuiter.
Ten derde: het aanpakken van de ongebreidelde kapitaalaccumulatie. De rijkste bovenlaag, pensioen- en beleggingsfondsen en andere financierskapitalisten potten enorme hoeveelheden geld op. Dit is geld wat aan de gewone man voorbij gaat. Dit is lui geld, wat niet ten gunste van maatschappij gebruikt wordt. Wij hebben met z'n allen te weinig geld, te weinig koopkracht omdat zij teveel hebben. De "Luxemburg Leaks" hebben een kijkje in keuken gegeven hoe het er hier aan toe gaat.
Hoe gaan we dat doen?
Wij streven naar een maatschappij waarin het potentieel van een ieder benut wordt. Werkloosheid is nergens voor nodig. Iedereen kan zijn of haar steentje bijdragen. Mensen willen juist een nuttige bijdrage leveren aan de maatschappij. Het is juist het kapitalisme dat mensen demotiveert en uit de actieve maatschappij jaagt. Gebrek aan perspectief maakt mensen apathisch. Het kapitalisme remt de ontwikkeling van de mens. Wij moeten op zoek naar een maatschappij waarin de ontwikkeling van ieder mens juist gestimuleerd wordt.
Bewustwording en activering, dat zijn de belangrijkste aspecten waar we ons op moeten richten. We kunnen de huidige maatschappij niet zomaar veranderen.
Ik mag nog net namens de jongeren spreken. Zo hebben leden van onze partij en jongerenbeweging een prominente functie in het Netwerk Jongeren FNV, die onlangs het Zwartboek Jeugdwerkloosheid heeft uitgegeven. Ze zijn mooi in de picture gekomen en weten vele nieuwe jonge vakbondsleden binnen te halen. FNV voorzitter Ton Heerts schrijft in een brief van afgelopen 4 november: "Voor het eerst sinds jaren is het aantal jongeren binnen de FNV stevig toegenomen." Ook in Deventer zijn we actief in een FNV platform onder de naam "Alles Flex".
Maar we moeten ook verder dan de vakbond kijken. Buitenparlementaire acties, Actiecomite's, samenwerking met andere linkse partijen en groeperingen. Mogelijkheden genoeg om actief te worden om deze maatschappij radicaal te veranderen!
Enschede, jan. 2015