Spataders

Bloed vervoert via slagaders en aders zuurstof en andere voedings- en afvalstoffen door het menselijk lichaam. Slagaders zijn bloedvaten die zuurstofrijk bloed van het hart naar het lichaam leiden. Door de aders stroomt het zuurstofarme bloed met afvalstoffen van het lichaam terug naar het hart. De stroming van het bloed in de slagaders en de aders is het gevolg van drukverschillen. In de slagaders zorgt de krachtige linkerkamer van de hartspier voor dit drukverschil. Aan de stroming van het bloed in de aders draagt het hart niet bij. Kleine klepjes in de ader zorgen ervoor dat het bloed alleen in de richting van het hart kan stromen. Door de lage druk in de aderen kan de zwaartekracht in staande houding een belemmering zijn voor de bloedstroom. Bij het lopen persen de beenspieren het bloed in de aderen als een pomp naar boven. De kuitspierpomp is daarbij de belangrijkste. Ook voetspieren en kniebewegingen stimuleren de terugstroom van het bloed naar het hart.

Onder invloed van de zwaartekracht kan het bloed zich in een laag punt van het lichaam ophopen in een ader. Omdat de aderwand dun en rekbaar is, zwelt die ader op. Wanneer deze toestand lang blijft bestaan, zal de ader uitrekken. De druk in de ader neemt daarbij toe. Het gevolg is dat de kleppen door de verwijde ader niet goed meer kunnen sluiten en gaan lekken. Het bloed kan daardoor de verkeerde kant op stromen, dus van het hart af. Hierdoor wordt de ader nog wijder, gaan de kleppen nog meer lekken en ontstaat er een zogeheten spatader. Een spatader is dus een plaatselijke uitrekking en verzwakking van een normale ader. Spataders kunnen op verschillende plaatsen ontstaan. De kans op het krijgen van spataders is, zoals wel vaker, een optelsom van risicofactoren; erfelijke aanleg, zwangerschap en hormonale veranderingen zijn de belangrijkste. Andere factoren die een rol kunnen spelen zijn: veel staan of zitten, overgewicht en verzwakking van de aderwand ten gevolge van ouderdom.

Uitwendige spataders zijn vaak zichtbaar. In principe is voor het stellen van de diagnose niet meer nodig dan lichamelijk onderzoek. Aanvullend onderzoek is echter nodig om een behandeling op maat te kiezen. In een aantal gevallen is het wenselijk het oppervlakkige en dieperliggende adersysteem op een röntgenfoto zichtbaar te maken.

Behandeling

Spataders kunnen op diverse manieren behandeld worden. De keuze van de behandelingsmethode is afhankelijk van het type spatader, van de ernst en van de uitgebreidheid van het probleem. Onderzoek kan hierover duidelijkheid geven. Spataders worden behandeld met elastische kousen, waarmee de werking van de aders verbeterd. Ze kunnen operatief verwijderd worden of ze worden buiten werking gesteld door ze in te spuiten.