Geachte dames en heren,
Graag, heet ik u, van harte welkom, op de 1 mei-viering van de NCPN (in 2000). 1 mei, de internationale feestdag van de arbeidersklasse, die al meer dan honderd jaar, in het teken staat van de strijd voor loon, werk, vrede en socialisme. In het bijzonder, wil ik welkom heten onze gastspreker Hans Heres, NCPN wethouder in Reiderland.
Bij de voorbereidingen van deze avond, zijn wij diverse keren geconfronteerd, met opmerkingen, dat 1 mei, toch niet meer zo leeft. Dit soort opmerkingen, staan natuurlijk niet op zich, maar sluiten naadloos aan, bij suggesties, dat het socialisme, ouderwets, en achterhaald zou zijn. Deze opmerkingen, komen doorgaans van mensen, die vinden dat we het eigenlijk toch wel goed hebben, bijvoorbeeld mensen van de Partij van de Arbeid. In Nederland, heeft een groot deel van de bevolking, het materieel gezien, inderdaad redelijk goed, maar voor beantwoording van de vraag, is dit geen juiste graadmeter. Wie de vraag, of de strijd van 1 mei nodig is, echt wil beantwoorden, moet zich verdiepen, in de levensomstandigheden, toekomstperspectieven, van de arbeidersklasse, nationaal en internationaal.
Een citaat uit het nieuwste armoederapport van het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties:
- De resultaten, van de Sociale Top van de VN, in 1995 in Kopenhagen, blijken, ondanks, allerlei programma's en campagnes, onder de verwachtingen te zijn gebleven. Over het algemeen is de balans negatief.
- Op dit moment, wordt het aantal mensen, dat moet overleven, met minder dan 1 euro per dag, geraamd op 1,3 miljard. Binnen tien jaar, zullen er dat, in het huidige tempo, ruim 1,5 miljard zijn en tegen 2015 bijna 2 miljard.
- Financiele crises, een verstikkende schuldenlast, protectionisme van de industrielanden, natuurrampen, oorlogen en intern gewapende conflicten, zijn de belangrijkste obstakels, waarvoor ontwikkelingslanden staan, in hun strijd tegen extreme armoede. Einde citaat.
Naast deze extreme armoedesituaties, is er in veel andere landen, sprake van armoede, ook in de ontwikkelde landen, en ook deze armoede neemt toe. Uitgaande van een wereldbevolking, van 6 miljard mensen, betekent dit, dat, ongeveer eenderde deel van de wereldbevolking, in een situatie leeft, waarbij er sprake is van armoede, en voor een heel groot deel, zelfs van extreme armoede.
Tegenover de toename van de armoede, zien we een enorme toename van rijkdom. Rijkdom niet verkregen uit arbeid, maar uit kapitaal. Gigantische netto winstpercentage van de grote wereldondernemingen, die jaarlijks toenemen. Enige voorbeelden van gestegen winsten in 1999. Let wel: netto winststijging in 1999 ten opzichten van 1998. Shell: 17,8 miljard, ING 10,8 miljard, Unilever 6,1 miljard, ABN Amro 5,6 miljard en Philps 4 miljard. Een uitgebreide lijst hiervan, ligt bij de informatiestent.
Toenemende armoede, en toenemende rijkdom, ten kosten van de arbeidersklasse, zijn de pijlers van het kapitalisme. Het kapitalisme, dat zich inmiddels, internationaal georganiseerd heeft, en waarvan de machthebbers, niet terugdeinzen, om met geweld, om met hete en koude oorlogen, en met behulp van de media, hun macht te handhaven of te heroveren. Een terugblik, op de afgelopen 25 jaar, laat zien, dat vooral, de landen, die zich in de richting van het socialisme ontwikkelden, het moesten ontgelden. Vietnam heeft het alleen al 3 miljoen mensen gekost, om zich te bevrijden van het Amerikaanse kapitalisme. Cuba wordt al meer dan 40 jaar economisch geboycot, en waar mogelijk belachelijk gemaakt. De strijd om Elian is daar het zoveelste voobeeld van. Eindeloos, blijft men benadrukken, dat dit kind in Amerika beter af is dan in Cuba, en alles wordt in het werk gesteld, om de vader van Elian 'om te kopen' om in Amerika te blijven. Amerika, dat zich sinds het vallen van de muur, op grond van de nieuwe wereldorde, oppermachtig voelt. Amerika, dat keer op keer, een oorlog begint, om olie en andere grondstoffen te bemachtigen. Denk maar aan de Golfoorlog, en aan de bombardementen op Joegoslavie. Amerika, dat onder het mom van mensenrechten, de Verenigde Naties passeert en de NATO gebruikt, om oorlog te voeren, en wederom onder het mom van mensenrechten, niemand het recht gunt om zijn land te verdedigen, hetgeen haaks staat op internationale verdragen. Amerika, dat 267,7 miljard dollar uitgeeft aan defensie. Amerika, dat na het mislukken van Star Wars, opnieuw, tegen bestaande verdragen in, en met het gevaar van een nieuwe wapenwedloop, dreigt met de ontwikkeling van een afweersysteem, een soort schild tegen ballistische raketten. Ook dit is onderdeel van de kapitalistische politiek, want alleen het militair industrieel complex heeft hier belang bij.
Uit deze twee voorbeelden, die de levensomstandigheden van miljarden mensen bepaalt, trekt de NCPN de conclusie dat er nog gigantisch veel onrecht in de wereld bestaat. Natuurlijk krijgt de arbeidersklasse in Nederland ook haar deel hiervan. Ook in ons land wordt de kloof tussen arm en rijk steeds groter. Naast de toenemende winsten van bedrijven, signaleren we miljarden aan financiële meevallers bij de overheid. Financiele meevallers, uit gigantische bezuinigingen op werkgelegenheid, lonen, uitkeringen en collectieve voorzieningen.
De NCPN accepteert deze onrechtvaardige situatie niet, en zet zich daarom in, voor de strijd van 1 mei. De strijd voor loon, werk, vrede en socialisme.
Vanavond willen wij met u debatteren over het onderwerp: gezond werken, een goed inkomen, winsten en financiele meevallers. Voor de pauze kunt u luisteren naar een inleiding van Hans Heres en van mij, Corry Westgeest. Na de pauze is het woord aan de zaal.
Wij willen de avond besluiten, met het vragen van uw instemming, met de verzending van een brief aan minister president Wim Kok. In deze brief, eisen wij, dat de financiele meevallers, gebruikt worden voor verbetering van het inkomen van werkenden en uitkeringsgerechtigden. Een kopie van deze brief ligt op de tafels.
Rest mij, u een fijne avond te wensen, en dan geef ik nu het woord aan Hans Heres, NCPN wethouder in Reiderland.
Kort wil ik nog even ingaan op een paar specifieke punten hier in deze regio. Deze koppel ik aan de belangrijkste activiteiten van onze afdeling: de strijd tegen armoede, de vakbond, vredesstrijd, en de media.
De strijd tegen armoede
In deze regio is er, net als in Oost Groningen, nog steeds werkloosheid. Vooral de groep langdurig werklozen, is groot, met nagenoeg geen kans op een inkomen uit arbeid, hetgeen per definitie, armoede betekent. Binnen de bonden betreft armoedebestrijding vooral de uitbreiding van gesubsidieerde banen en maatregelen per gemeente. Juist op dit punt kunnen wij goed uit de voeten met onze NCPN standpunten. Wij zijn van mening, dat de bonden zich niet alleen veel te gauw neerleggen bij wat er geboden wordt, maar ook veel te veel, de nadruk leggen op klantenparticipatie, klachtenbehandeling en het uitpluizen van allerlei regelingen. Op zich interesssant, maar op deze manier, probeert men je medeplichtig te maken met hun beleid. Beleid, waar je niet in mee mag beslissen en waar je ook geen commentaar meer op mag hebben. Als partij doen wij met dit soort spelletjes niet mee, wij richten ons vooral op politieke druk. Sociale diensten, die zich ook moeten inspannen om mensen aan het werk te helpen, onttrekken zich nogal eens aan deze verplichting. De gemeente Enschede is hier het duidelijkste voorbeeld van. Vorig jaar heeft zij zelfs geweigerd deel te nemen aan een FNV onderzoek over activiteiten met betrekking tot arbeids-reïntegratie. De sociale dienst weigert medewerking, maar klanten worden van het kastje naar de muur gestuurd, en als het even tegen zit, hebben zij een korting op hun uitkering aan hun broek.
Vanuit dit soort problemen, krijgt onze afdeling regelmatig vragen om advies. Als advies niet helpt, gaan wij weleens mee. Een voorbeeld. Onlangs gingen wij mee met iemand die al 2 jaar bezig is, om in aanmerking te komen voor een banenpool ofwel WIW-baan. Het was meteen raak. We maakten kennis met de voorloper van het EEN loketsysteem, het zogenaamde centrum voor werk en inkomen. De klant moet bij de sociale dienst een contract tekenen dat de drie uitvoerende instellingen mogen overleggen, maar verder, was er niets te verwachten en werd er verteld: je moet de druk erop houden, je moet minstens 3 keer per week er achter aangaan. Ja beste mensen, en dan bedoelt men: achter de andere instellingen aan. Natuurlijk hebben we hiertegen geprotesteerd. De organisaties zelf, horen hun afspraken na te komen. Bij alle drie de instellingen hebben wij onze mening neergelegd en gedreigd met publiciteit. Of dit geholpen heeft, weten we niet, wel is het zo dat afschuiven er niet meer bij was, en betrokkene binnen twee weken een werkplek had. In de toekomst zal dit afschuiven alleen maar erger worden, doordat het grootste deel van de Europese subsidies komt te vervallen. Zo krijgt Enschede van de jaarlijkse 12 miljoen, 9 miljoen minder! Ons advies in dit soort situaties is dan ook: ga nooit alleen, maar altijd met z¹n tweeën en schrijf goed op wat er afgesproken is.
Door uitwisseling van dit soort ervaringen proberen wij de krachten van bonden en andere uitkeringsgerechtigdenorganisaties te bundelen. We hebben deelname georganiseerd aan de landelijke demonstratie tegen armoede in '98, aan de Europese mars in '99 en op 8 maart 2000 aan de Overijselse vrouwenmars tegen armoede en tegen geweld tegen vrouwen. Ook hebben we in de afgelopen jaren diverse keren meegedaan met acties bij de gemeente Enschede.
De vakbond
De meeste leden zetten zich in bij een van de FNV bonden. De afdeling gaat met pamfletten en onze krant Manifest naar actiebijeenkomsten om de werknemers op te roepen de actie iets langer vol te houden, want wij weten uit ervaring dat politieke druk heel wat op levert. Wij richten ons vooral op de cao-onderhandelingen en armoedebestrijding.Vanuit de verschillende kaderfuncties, waaronder binnen de ABVAKABO ook een bondsraadlid, is het mogelijk om in diverse geledingen onze mening naar voren te brengen. Opvallend is de steun die wij krijgen voor onze standpunten. Ook is er alle steun voor ons pleidooi voor een rechtvaardiger verdeling van de loonruimte, de bekende discussie: centen in plaats van procenten. Het verheugde ons, dat vorig jaar, voor het eerst in de geschiedenis, het landelijke FNV bestuur gedwongen werd de loonruimte-eis voor 2000 te verhogen van 3,5 naar 4 %. Natuurlijk wordt dit percentage niet overal binnengehaald. Met name de overheid is een van de grote boosdoeners. Jarenlang wordt er al bezuinigd op collectieve voorzieningen zoals gezondheidszorg en onderwijs. De werkdruk in beide sectoren is zo hoog, dat het onverantwoord is. In de gezondheidszorg zijn er wachtlijsten van meer dan een half jaar en in het onderwijs is er geen vervanging meer te vinden bij ziekte van het personeel. Voor beide sectoren dreigen grote problemen als het beleid niet gauw gewijzigd wordt. Er wordt nu al geschreeuwd dat er geen personeel meer te vinden is en men gaat personeel uit het buitenland halen. Of er echt geen personeel te vinden is, wordt door de NCPN ernstig betwijfeld. Wat de gezondheidszorg betreft weten we dat dit in deze regio via EEN buro loopt, wat hoge eisen stelt. Men mag niet langer dan vijf jaar uit het werk zijn en moet minstens 20 uur per week beschikbaar zijn. En beste mensen, ondanks deze eisen is er toch voldoende personeel te krijgen. Dus uitbreiding van personeel hoort zeker tot de mogelijkheden. In het onderwijs heeft men, ook in deze regio, de afgelopen jaren gelukkig weer behoorlijk actie gevoerd rond het afsluiten van de CAO. Wie denkt dat de overheid hiervan iets geleerd heeft, heeft het mis. Ook nu is het loonbod weer veel te laag en zijn er acties aangekondigd. Centraal in de discussie staat altijd het paarse verhaal dat er geen geld is. Wie echter de miljarden aan meevallers ziet, gelooft dit echt niet meer. Wat de gezondheidszorg betreft wordt dit geluid nog eens versterkt door het feit dat de ziekenfonds en AWBZ-kas zo vol zit, dat de premies wel omlaag kunnen! De zoveelste bevestiging dat er dus geld genoeg is. Dat dit zo is, bleek ook vorige week bij Philips. Bij de CAOonderhandelingen legde de werkgever verbazend snel een bod van 3,25 procent op tafel. De bonden stonden met de mond vol tanden, maar al snel kwam de aap uit de mouw. Philips wilde de collectieve loonsverhoging afschaffen en overgaan op prestatiebeloning. Vrij snel is er een compromis gesloten: Een bodempje blijft collectief en de rest wordt individueel, op basis van prestatie. Jammer, naar onze mening was er met actie meer uit te halen gweest. Wat dit betreft hopen wij dat de arbeiders bij Holland Signaal in Hengelo hun belangen beter behartigen, want ook hier is geen sprake van economische noodzaak. Sterker nog, de order portefeuille zit vol, geen reden dus om 650 arbeiders op straat te zetten. Men wil doodgewoon met minder arbeiders, dezelfde, of lieftst meer, winst maken.
De vredesstrijd:
Vrede is een vraagstuk met veel verschillende acpecten. Vooral tijdens de Golfoorlog en de bombardementen op Joegoslavië hebben we gemerkt hoe moeilijk het is wanneer er geen klassenstandpunt ingenomen wordt. In Enschede werken we al jaren in de initiatiefgroep 'Oorlog is geen Oplossing', samen met andere vredesgroepen. Er heeft veel discussie plaatsgevonden over de invulling van de algemene leus: Oorlog is geen oplossing. Uiteindelijk is onze NCPN leus: Stop Navo bombardementen op Joegoslavie, door iedereen onderschreven. Toch merken we, een jaar na de bombardementen, dat veel mensen niet meer precies weten wat er gebeurd is, en meegaan in de medialeugens rond met name Milosevic. Als partij hebben wij dit onlangs goed gemerkt. Hoewel het tijdens de NATO bombardementen onmogelijk was om in de schrijvende pers te komen, werden we ineens gebeld door een journalist van de Tubantia, die een scheldkanonnade afstak over het feit dat een afgevaardigde van onze partij naar het congres was van de socialistische partij waar Milosevic bijhoort. Dat kon toch niet, hij is een oorlogsmisdadiger. Voor het eerst haalden we zonder iets te doen de voorpagina, natuurlijk met een negatieve woordzetting. De bedoeling was te herhalen dat Milosovic een oorlogsmisdadiger is en te benadrukken dat de NCPN hem of wel dit soort mensen steunt. Geen woord verder over het hoe en waarom. Twee weken later hebben we in een interview met dezelfde krant hier wat meer over kunnen zeggen. Maar, de toon was gezet. Omdat wij gemerkt hebben dat een aantal mensen zich hierdoor negatief heeft laten beinvloeden, wil ik hier even verder op in gaan.
Wat de NCPN betreft is Milosevic geen communist en geen socialist. Joegoslavie is ook geen socialistisch land. Toch staan wij wat betreft de afwijzing van de bombardementen achter Joegoslavie, omdat de NATO met passeren van China en Rusland in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties, staatsrechtelijk, volkenrechtelijk, geen enkel recht hadden om militair in te grijpen. Wat ons betreft heeft Joegoslavie, hebben staten, het recht zich te verdedigen, zich teweer te stellen tegen opsplitsing en tegen afscheidingsbewegingen die minderheden zoals in deze situatie de Serven, naar buiten drijven.
Dit standpunt van ons is niet nieuw, en was dus ook niet de reden om op dat congres aanwezig te zijn. Wat was dan wel de reden? Op dit congres vond een uiterst belangrijke discussie plaats. Door 93 communistische, socialistische en linkse partijen afkomstig uit 56 landen is gediscusieerd over de internationale verhoudingen in de nieuwe eeuw. Unaniem heeft men zich uitgesproken tegen de bombardementen van de NATO op Joegoslavie. Er is een slotdocument aangenomen waarin opgeroepen wordt voor een vreedzame en stabiele toekomst van de wereld, gebaseerd op respect voor de principes van vreedzame coexcistentie, geen inmenging in internationale aangelegenheden, soevereiniteit en solidariteit. De berichtgeving van dit congres in Manifest is nog niet afgesloten en dit document zal zeker nog aan de orde komen. Voor geinteresseerden is dit te verkrijgen bij de informatiestent, helaas alleen nog Engelstalig.
Tenslotte de media.
Dit laatste voorbeeld geeft aan hoe manipulatief de pers kan zijn. Toch krijgen wij op veel berichten, doorgaans positieve reacties. Zo was vanochtend Lute Bruinenberg op radio Oost, over 1 mei, vroeger en nu. Binnen het uur kwam er een telefoontje van een oudere PvdAer, die bijna huilde en zei, dat hij vanmorgen alleen de internationale had gezongen en daarna Buinenberg had gehoord. Hij wilde laten weten dat het hem zo goed had gedaan, ook al was het een..... Bruinenberg, u begrijpt, hij bedoelde een communist!
Vanwege dit soort reacties, die mogelijkheden bieden om onze linkse oppositie te versterken, blijven wij toch proberen om onze linkse oppositie te versterken. Dat dit nodig is staat buiten kijf. De sociale zekerheid, de collectieve voorzieningen, alles, behalve de winsten, wordt door paars op de helling gezet, en de kosten worden zoals vanouds verhaald op de arbeidersklasse. De NCPN zal er alles aan doen om dit te veranderen.
Enschede, 1/mei/2000