Lezingen 'het fitte brein'

Een reeks van gratis publiekslezingen trekt door Nederland. Na Amsterdam, Maastricht, Groningen, Rotterdam en Dronten was deze op 25 mei in Den Haag. De belangstelling voor deze lezingen is groot. Na vele mislukte pogingen lukte het Corry Westgeest om een plaats bemachtigen, 800 toehoorders in het Lucent Danstheater.

De drie sprekers zijn Ard Schenk, oud wereld- en olympisch kampioen schaatsen en fysiotherapeut, Dick Swaab, Prof. dr. Nederlands herseninstituut Amsterdam , Erik Scherder, prof. dr. Vrije Universiteit, Klinische Neuropsychologie Amsterdam.

Ieder bespreekt vanuit eigen perspectief de invloed van het (niet) bewegen en het (niet) gebruiken van het brein door jongeren en ouderen. Een spannende drieluik voor toehoorders die in de spiegel moeten kijken wat betreft hun eigen mate van lichamelijke en geestelijke (in)activiteit! De rode draad in de lezingen is de wisselwerking tussen bewegen en het brein: niets doen is killing! Het gaat niet om topsport maar om alledaagse bewegingen en luisteren naar je lichaam.

Ard Schenk
Vertelt hoe hij na zijn schaatscarrière 25 kilo te zwaar werd en merkte dat hij zijn skischoenen niet makkelijk meer dicht kreeg. Dat was het moment waarop hij dacht: dit is niet goed, wat de motivatie was om de discipline op te brengen om zijn leefstijl aan te passen. Hij zegt natuurlijk niet de enige te zijn die dit overkwam en maakt zich zorgen over het steeds meer aanpassen van de leefstijl aan de 24 uurs maatschappij, zeven dagen lang! Dit noemt hij een aanslag op de gezondheid met veel chronische ziekten als gevolg. Schenk gaat in op de aspecten: goede voeding, balans tussen in- en ontspannen, keuzes maken en bewegen vanuit het hart en niet vanuit het verstand. Hij legt de zaal een vraag voor: 'pak in je midden je velletje beet'. Gaat dit makkelijk, dan is dit goed. Is de plooi die je vast hebt dikker, dan weet je dat er iets moet gebeuren. Ook geeft Schenk de zaal een aantal concrete voorbeelden mee hoe zij in hun dagelijkse bewegingen training in kunnen bouwen: neem de trap, sta regelmatig op, ga eens op één been staan, ga door de knieën bij iets oprapen, wissel je werkzaamheden af, maak het je brein bewust moeilijk enz. Hij benadrukt dat het niet om topsport gaat maar om matig, intensief bewegen en letten op het herstel van je lichaam. Bij dit laatste refereert hij aan de uitspraak van Joop Zoetemelk: 'de Tour wordt in bed gewonnen'.

Dick Swaab
Begint zijn lezing met de ontwikkeling van de hersenen en het belang hierbij van bewegen. Vooral groeihormonen zijn van belang voor de stofwisseling. Hij hekelt het gebruik van chemische stoffen in de zwangerschap (alcohol, drugs e.d.). Ook te weinig bewegen kan een groeistoornis veroorzaken. Swaab pleit voor veel meer onderzoek naar de gevolgen op de hersenen door te weinig bewegen. Uit de onderzoeken die nu bekend zijn, geeft hij een aantal voorbeelden die voor een optimale hersenontwikkeling van belang zijn. Een omgeving die een kind veel aanbiedt. Een belangrijk component is taal, bewegen en de verdere levensomstandigheden. In dit kader hekelt hij de bezuinigingen van 300 miljoen op schoolzwemmen. 'De politiek weet niet wat zij doet'. Een tweetalige opvoeding, een goede opleiding en een goede baan vormen een belangrijke cognitieve reserve, de kans op de ziekte van Alzheimer wordt hiermee met ongeveer 5 jaar uitgesteld. Swaab hekelt bepaalde vormen van sport in verband met het risico op hersenletsel, zoals boksen (slagen op het hoofd) en voetballen (koppen). In de Scandinavische landen is boksen volgens hem terecht an ook verboden. Hij zegt er van overtuigd te zijn, dat 'Als sporten verboden zou worden, de wachtlijsten in de gezondheidszorg weg zouden zijn'.

Erik Scherder
Begint zijn lezing op een ludieke manier. Hij wandelt over het toneel met een lange aanwijsstok omdat de elektrische sensor het niet 'zou' doen. Hij hekelt hiermee het gebruik van allerlei gemakshulpmiddelen. Heen en weer lopend over het podium vraagt hij wie 's ochtends een half uur gewandeld of gefietst heeft. 30 procent heeft dat gedaan. Veel te weinig! Razendsnel geeft hij allerlei voorbeelden van de negatieve gevolgen uit onze 'gemakscultuur'. Ook het te veel en te lang zitten komt aan de orde. Uit onderzoek blijkt dat we de afgelopen 10 jaar inactiever zijn geworden. Dit is een verarming van het brein en vermindering van preventie doordat het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. Dit geldt natuurlijk nog meer voor kinderen in verband met hun ontwikkeling. Scherder pleit om op de scholen ieder uur beweging in het programma op te nemen, zeker ook voor gehandicapte kinderen. De eerste 25/30 jaar dient de basis zo goed mogelijk te zijn voor de ontwikkeling, daarna is trainen van belang om niet achteruit te gaan. Hij geeft voorbeelden uit onderzoek dat inactiviteit tot vermoeidheid leidt. Hij is heel stellig hierin en zegt: i.p.v. in een vergaderzaal te zitten, kun je ook buiten de zaken bespreken. Dit levert beter ideeën op, maar ook 's avonds ben je nog fit. Scherder geeft voorbeelden uit onderzoek naar gevolgen van hersenbeschadiging o.a. inhibitie (geen prioriteiten meer kunnen stellen). In dit kader hekelt hij de bezuinigingen op de zorg. Eerder ontslag uit het ziekenhuis en zonder hulp thuis gaat veel gezondheidsproblemen opleveren. Vooral het te weinig bewegen en buitenlucht zal veel mensen inactief maken, want 'Wie sjouwt b.v. ome Piet van driehoog achter in Amsterdam naar beneden/buiten?.' Hij laat de zaal ook meedoen met een aantal testen. Het is frappant hoe een kleine verandering in de vraagstelling of in het testaanbod de reactie aanzienlijk vertraagt. Zijn slotpleidooi is dan ook: blijf je brein uitdagen.

Alle lezingen geven mooie overeenkomsten met Ismakogie en aanvullende onderbouwing. Een uitdaging om verder uit te werken.

Tot slot krijgen we de gelegenheid om met de sprekers en de ondersteunende organisaties persoonlijk contact te leggen.

Indrukwekkend zijn de activiteiten van de ondersteunende foundations: De Johan Cruijff Foundation, De Edwin van de Sar Foundation (zie foto's) en de Alzheimer Stichting Nederland.

Lees een uitgebreider verslag en de informatie over opgave voor de volgende lezing op: hetfittebrein.nl