(ONDERWIJSVOORBEELD)
Dit is een klein medisch expert system, versie 1.0x
Ontworpen door Rik Min, m.m.v. Casper Bleys en Sebie Oosterloo (1986 - 2004)
Een anamnese?
Voer een vraaggesprek met de computer. Als je zelf last van klachten op het gebied van hart en vaatziekte heeft, kun je op deze web-pagina met dit systeem - automatisch - zelf een diagnose stellen.
Dit is in een voorbeeld van een expert systeem; technisch gesproken: een intelligent script, geschreven in een JavaScript.
Met dit expert systeem kan je nagaan welke ziekte je hebt. Je zult eerst keurig netjes 7 ja/nee-vragen eerlijk moeten beantwoorden.
Het systeem als zodanig kent echter beperkingen. Let daar op. De beperkingen en de aannames van dit programma zijn namelijk:
- 1. Er zijn maar vier ziektebeelden: ziekte A, B, C en D;
- 2. Er zijn maar 7 ja/nee-vragen;
- 3. Elke ziektebeeld begint met een waarschijnlijkheid van 25 procent (0.25);
- 4. 'Geen ziekte' bestaat (hier) niet, want - en zo is de redenering - het is de huisarts al duidelijk dat je iets zou hebben;
- 5. Het invullen van 7 x nee of 7 x ja heeft hier (dus) altijd tot gevolg dat er een bepaalde diagnose uitkomt;
- 6. Er is geen afhankelijkheid tussen ziektes en ziektebeelden en/of de vragen en antwoorden;
- 7. De data is voor dit doel geschat en afgerond, omdat het een didactisch voorbeeld is;
- Als je twee of meer keer klikt op een knopje, krijg je een afwijking. Die afwijking is het zelfde als dat je een vraag (met de zelfde priory kans-verdeling) tussen de vragen tussenvoegt.
Kijk onderin ook eerst eens naar de vier ziektebeelden die bij dit expert systeem een rol spelen en slechts mogelijk zijn.
Druk met de muisknop op de juiste knop: 'ja' of 'nee'. Begin bij vraag 1. Vervolgens ga je stap voor stap verder. Zo hoort het. Je mag bij een fout het antwoord ja of nee eigenlijk niet veranderen. In dat geval is het beter gewoon weer even van bovenaf te beginnen. Als je een vraag overslaat, verschijnt er in het veld meestal een bericht dat de expert iets niet kan berekenen.
Hoe dichter dit getal bij 1 ligt, hoe groter de kans is dat je ook daadwerkelijk deze ziekte zou kunnen hebben. Raadpleeg boven de waarde 0.65 je huisarts.
Angina Pectoris
De bloedvaten die het hart van bloed voorzien zijn betrekkelijk dun. Helaas, want door atherosclerose (het dichtslibben van bloedvaten door ophoping van vet en cholesterol in de vaatwanden, vroeger ook wel aderverkalking genoemd) kunnen ze vernauwd raken, dan krijgt een deel van het hart niet meer genoeg zuurstof. Vooral bij inspanning, fietsen, sporten, kan dat leiden tot pijn op de borst. Zo'n 100.000 Nederlanders hebben hier last van. Dit noemt men angina pectoris. Angina pectoris is gevaarlijk: het kan een voorbode van een hartinfarct zijn.
Een arts kan vaststellen of je angina pectoris hebt. Behalve het advies om gezond te leven (goede voeding, niet roken, niet te veel alcohol, stress vermijden) geeft de arts je eventueel ook medicijnen.
Een aanval duurt meestal kort, afhankelijk van de inspanning. Je kunt daarbij een zwaar drukkend gevoel krijgen op de borst, of pijn die eventueel uitstraalt naar armen, nek, kaak of rug. Andere symptomen zijn een benauwend of onrustig gevoel, een brandend gevoel (dit wordt soms verward met maagklachten), een gevoel van verdoving van schouder, arm of pols, angst en veel transpiratie.
Klachten treden dus meestal op tijdens lichamelijke inspanning (sport, traplopen, boodschappen doen), maar ook als je je opwindt of boos maakt, en bij plotselinge temperatuurwisselingen van warm naar koud. Roken kan ook een aanval opleveren (roken wordt zowiezo afgeraden, zeker bij hartklachten). Na de maaltijd kun je last hebben.
Als je last hebt van angina pectoris is het belangrijk gezond te leven en gezond te eten. Verder zal je arts je onderzoeken om te bekijken wat de beste behandeling is. Meestal zul je medicijnen voorgeschreven krijgen. Daarbij hoort gewoonlijk ook een spray om onder de tong mee te sprayen als je pijn krijgt door de angina pectoris. Zo'n spray helpt meestal heel snel, doordt de bloedvaten wijder worden. In sommige gevallen is een operatie nodig aan een kransslagader of aan een hartklep.
Er bestaat ook angina pectoris in rust. Deze zeer gevaarlijke instabiele angina pectoris moet snel door een arts geïnterpreteerd worden
Astma Bronchiale
Astma is een aandoening van de ademhalingsorganen. Er zijn aanvallen van kortademigheid en benauwdheid, met soms een piepend geluid. Bij een astma-aanval trekken de spieren van de bronchiën (de luchtbuisjes van de longen) zich krampachtig samen. Hierdoor wordt het inademen, maar vooral het uitademen bemoeilijkt.
Astma komt steeds vaker voor. Het is de meest voorkomende chronische aandoening bij kinderen. 1 tot 2% van de wereldbevolking lijdt aan astma. Behalve kinderen onder de 16 jaar zijn ook mensen boven de 65 vaak astmapatiënt. Hoewel traditionele medicijnen de ergste symptomen verlichten, is totale genezing niet mogelijk.
Astma wordt in twee categorieën verdeeld. Intrinsiek astma, waarbij een aanval geen aanwijsbare oorzaak heeft. Daarnaast bestaat extrinsiek astma, waarbij een aanval meestal door het inhaleren van een bepaalde stof veroorzaakt wordt. Mogelijke oorzaken zijn allergie (huisstofmijt, schilfers van huisdieren), vervuiling, ontsteking, emotioneel letsel of zware lichamelijke inspanning. Bij veel astmapatiënten leidt de ontsteking aan de binnenkant van de luchtwegen tot een verhoogde gevoeligheid voor allerlei stoffen in de omgeving. Als reactie zullen de luchtwegen zich vernauwen door spiercontracties en/of slijmvlieszwelling en wordt het ademen moeilijk. Bij sommige patiënten produceren de slijmvliesklieren in de luchtwegen een erg dik, taai slijm, waardoor het ademen nog moeizamer gaat.
Bij een langdurige astma-aanval die niet op medicijnen reageert, moet onmiddellijk medische hulp worden ingeroepen. Als hoesten enkele dagen aanhoudt, of gepaard gaat met koorts, ademhalingsproblemen, blauwe lippen, sufheid of moeite met praten, raadpleeg dan uw arts.
Mensen met astma hebben vaker dan gemiddeld last van eczeem of een droge huid.
Decompensatio Cordis
Men spreekt van hartzwakte of hartfalen (de medische term is decompensatio cordis) als het hart onvoldoende pompkracht heeft.
De oorzaken van deze aandoening kunnen velerlei zijn. De belangrijkste klacht is meestal moeheid en kortademigheid. In lichte gevallen treedt dit alleen op na inspanning, maar in ernstige gevallen zal de kortademigheid ook al in rust ontstaan. Soms kan het zelfs zo erg zijn dat de patiënt alleen halfzittend kan slapen.
Hartzwakte kan verder leiden tot een bleke koude en zelfs blauwige huid en er kunnen bewustzijnsstoornissen optreden doordat er minder bloed naar de hersenen gaat.
Hartzwakte komt vaak voor bij oudere mensen en is ook het gevolg van een aantal hartziekten.
Bepaalde geneesmiddelen kunnen de werking van het hart stimuleren en worden gebruikt om hartzwakte te behandelen. Een van deze middelen is afgeleid van stoffen die in vingerhoedskruid voorkomen (digitalis). Daarnaast is het voor patiënten met hartzwakte uitermate belangrijk dat zij een zoutbeperkt dieet volgen, maar een streng zoutloosdieet moet alleen op advies van de hartspecialist.
Claudicatio intermittens
De term 'claudicatio' stamt af van het Latijnse woord voor 'mank lopen'. Claudicatio treedt op wanneer bij lichamelijke inspanning de aanvoer van zuurstofrijk bloed naar de beenspieren ontoereikend is. Hierdoor ontstaan pijnlijke krampen in de spieren van de kuit of het bovenbeen. Claudicatio treedt gewoonlijk niet op in rusttoestand en wordt daarom ook wel intermitterende claudicatio (claudicatio intermittens) genoemd. De Nederlandse term ´etalagebenen´ duidt hier ook op: mensen met deze aandoening moeten tijdens het lopen regelmatig rust houden, zogenaamd om een etalage te bekijken. Claudicatio komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Een tot twee procent van de bevolkingsgroep jonger dan 60 jaar heeft er last van, drie tot vier procent van de mensen tussen de 60 en 70 jaar en meer dan vijf procent van de 70-plussers ook.
Claudicatio wordt primair veroorzaakt door een aandoening die bekend staat als atherosclerose ofwel aderverkalking. Aderverkalking is eigenlijk een verkeerde term, omdat atherosclerose alleen de slagaders aantast.. Hierbij is de binnenwand van de bloedvaten in de benen en elders in het lichaam dikker geworden, wat resulteert in vaatvernauwing. Door de vaatvernauwing kan er minder zuurstofrijk bloed naar de beenspieren worden gevoerd. Met name tijdens lichamelijke inspanning ontstaat er zo een zuurstoftekort in de spieren. Deze spieren functioneren normaal wanneer ze niet worden gebruikt, maar bij lopen of rennen ontstaat er kramp door zuurstofgebrek.
Vooral rokers krijgen met atherosclerose te maken. Andere risicofactoren zijn onder meer een vetrijk dieet, diabetes, een hoge bloeddruk, een hoog
cholesterolgehalte, overgewicht en een voorgeschiedenis van een hartziekte of het veel voorkomen van hart- en vaatziekten in de familie.
De pijn is vaak een krampend, beklemmend, vermoeid gevoel of spasmen in bovenbeen, kuit of bil. Het onaangename gevoel treedt op in de spiergroepen, niet in de gewrichten. De pijn treedt gewoonlijk op bij lichamelijke inspanning en verdwijnt altijd na enkele minuten rust. Zodra de lichamelijke activiteit weer wordt hervat, komt de pijn echter terug.
Enschede, 1988 - 2001; updated: 17 Maart 2004.