Inleiding
Doorgaans moet de leergierige internetbezoeker zelf zijn weg vinden in de enorme hoeveelheid informatie. Dat is nog niet zo eenvoudig. Zet een student in een bibliotheek, en hij heeft alle informatie voorhanden die hij maar nodig heeft. Dan dreigt echter een cognitieve overload. Dat geldt ook voor het internet. Het aanbod is enorm; het ene is rijp en het andere is echter groen. Maar belangrijker: er zijn wellicht wel honderden soorten websites. Hoe zie je dat, waar begin je, wat is relevant, wat niet? Er zijn complete boeken, complete colleges, complete interactieve leermiddelen of complexe ontdekomgevingen. Daar bij komt dan - los van de soort of los van de vorm - ook nog het feit dat er goede begeleiding bij nodig kan zijn, bijvoorbeeld via coaching op afstand; ingeblikt of niet ingeblikt. Rik Min: Niet alleen "just in time" maar vooral ook "just in place". (Uitspraak op lezing in een symposium van de Onderwijs Researchdagen, ORD, Kerkrade, Mei 2003)

e-Learning: eerste type
De eerste vorm van e-learning is zuiver gebaseerd op informatieaanbod; meestal ongestructureerd. Het lijkt op de klassieke zelfstudieboeken. Enorm veel websites van dit type zijn er. Zij leveren kennis; van eenvoudige teksten tot video en lineaire animaties of VR-achtige toepassingen om iets uit te leggen, toe. Ook e-Boeken vallen feitelijk onder dit type e-learning; ook als het meer is dan een gewoon interactief boek en het veel animaties en bepaalde vormen van simulaties bevatten. Al dit soort informatieve in hun samenhang ongestructureerde e-Learning-omgevingen, bieden informatie aan de zelflerende student. Van goede website zijn veel voorbeelden te vinden op het web; van goede e-Boeken met dynamische en slimme onderdelen zijn echter nog maar weinig goede voorbeelden te vinden.

e-Learning: tweede type
Een erg in opkomst zijnde vorm van e-learning is het gebruik van speciaal gemaakte cursussen op het web waarbij de docenten en studenten met elkaar communiceren en files over en weer sturen. De termen digitaal en virtueel zijn hier bij uitstek op van toepassing. Ook wordt alle producten, instructies en mails centraal opgeslagen in workspaces en portfolios. Dit is tegenwoordig een veel voorkomende vorm van e-Learning op universiteiten en hogescholen; uitstekend geschikt voor distance learning. Deze tweede vorm van e-learning wordt aangestuurd en ontwikkeld door course-managementsystemen. Denk aan systemen als 'Blackboard' of 'TeleTOP'. Dergelijke systemen stellen een docent in staat tekstdocumenten, spreadsheets en presentaties aan zijn studenten beschikbaar te stellen, maar ook een rooster: als 'organiser' van de cursus. In feite is dit traditioneel onderwijs, waar 'een draadje' de verbinding vormt in plaats van dat student en docent face-to-face contact hebben. Het voordeel is dat studenten in deeltijd de studie kunnen volgen en thuis kunnen werken. Het nadeel is de demotivatie, doordat ze niemand zien. Enkele jaren geleden leidde dat hier zelfs tot een 'opstand' van de studenten. Wat bleek: de docenten boden gaande een cursus steeds maar meer informatie en opdrachten aan en de studenten moesten te veel en moesten te veel inloggen, kijken en de commando's van docenten op volgen. De docenten waren wel tevreden, maar de student kregen er de pest in om elk uur naar een website te moeten kijken of er soms iets veranderd of bij gekomen was... De Universiteit Twente heeft daar in ieder geval van geleerd dat een bepaalde terughoudendheid op zijn plaats is en een goede, vaste leidraad in de vorm van een gewone, gedrukte syllabus of reader. Maar wel een syllabus of reader met een heel ander karakter dan syllabi of readers van voorheen.

e-Learning: derde type
Naast het elektronische informatie-aanbod en distance learning is er nog een derde vorm van e-Learning. Deze derde vorm van e-learning worden door Rik Min echte leermiddelen, echte leeromgevingen, two-way-leer-omgevingen, hogere orde e-learning omgevingen genoemd. Het zijn doe-, werk- en leeromgeving tegelijkertijd. Ogevingen opgebouwd rondom een beeldscherm, waar alles draait om iets te (kunnen) trainen of om inzichten te (kunnen) verwerven: niet zo zeer vaardigheden, maar om echt inzicht te krijgen in fenomenen uit de reele wereld; fenomenen die op deze gesimuleerde manier bestudeerd kunnen worden. Ontdekomgevingen, micro-werelden, gebaseerd op (wiskundige) modellen of rule-based systems, zijn daar voorbeelden van. Dat wil zeggen een leeromgevingen waarin een student zelf kan experimenteren, maar ook leeromgevingen waar een ingeblikte coach bij zit, bijvoorbeeld, iemand die iets uitlegt of informatie geeft, op video. Tot dit type e-learning behoren mijn simulaties en virtual-reality-programma's.

e-Boeken, design tools en applicaties
Rik Min ontwikkelt in Enschede met zijn medewerkers vele 'tools' voor e-learning. Min's aandacht gaat vooral uit naar de echte leermiddelen; hoger orde e-learning, e-learning van het derde type. Zijn website staat vol met voorbeelden en demonstratie programma's ('user.edte.utwente.nl/min'). Anderen in Twente ontwikkelen tools voor distance learning (m.n. TeleTOP) en community software (het KASS systeem van 'acone.nl'); e-learning van het tweede type. E-learning van het tweede type is eigenlijk geen echte e-learning, maar fasciliterend voor echte vormen van e-learning omgevingen.

Min publiceert op zijn websites ook e-boeken over multimediale leermiddelen, die hij aanpast aan de ontwikkelingen in zijn vakgebied.