MULTIMEDIALE LEERMIDDELEN --- LOS TEKSTFRAGMENT
De Orde van Parallellisme
Deze losse tekst gaat over de orde van parallellisme.
Het begrip parallellisme [1] is pas goed te begrijpen als men een aantal onderverdelingen maakt en het begrip orde introduceer. In mijn optiek is er sprake van parallellisme als informatie allemaal tegelijkertijd op al de perceptiekanalen van de mens (de gebruiker) af kan komen en komt. Dat kan tegelijkertijd (parallel) op je af komen of na elkaar (successievelijk). Hoewel na elkaar geen parallellisme is, is bij het voorbeeld van een orkest dat er twee perceptiekanalen (oog en oor) en tientallen instrumenten strijden om de aandacht van de luisteraar. Dus wel weer parallellisme is. Tegelijkertijd is het proces ook lineair, net zo als alle andere lineaire processen zoals film en video is muziek een serieel, lineair proces: een opeenvolging van beelden en/of geluiden (een sequentie).
Visuele informatie kan zowel 'allemaal tegelijkertijd' als 'na elkaar' op de user afkomen. Als visuele informatie echt goed gescheiden op je af komt is er sprake van 100 procent parallellisme en als het een bepaalde mate van overlap heeft dan is dat minder. Bij een stom animatiefilmpje of een stomme film is parallellisme tot nul gereduceerd. Ook al gebeurd er heel veel. Net zo als bij alle andere seriele processen, zoals bij de muziek van een orkest live in een concertzaal.
Als we lineaire processen 0e orde parallellisme noemen - vanwege het feit dat er geen sprake is van parallellisme maar van lineariteit - dan dienen we 1e en 2e orde parallellisme te kunnen onderscheiden. Maar er kan ook van 3e orde parallellisme sprake zijn. In deze tekst gaan we hier op in, en geven we wat voorbeelden.
1e orde parallellisme
Meerdere processen, volledig zichtbaar, dus in meerdere viewports [3], op een of meerdere monitoren (of in een enkele window). Of als meerdere perceptiekanalen gebruikt worden: beeld (oog) en geluid (oor) tegelijkertijd. Bijvoorbeeld met een walkman en een oortje door een vreemde stad lopen (guided choach).
Voorbeelden:
- Viewports [3];
- Meerdere monitoren;
- Een controlekamer van een centrale of de brug van een schip;
- Een schoolbord;
- Een prikbord met tientallen losse mededelingsbriefjes.
- Een ouderwetse winkel (waar je alles achter de toonbank kunt zien staan);
- Een gewoon klassiek museum en helemaal als de kijker ook gebruikt maakt van een guided tour, een echte gids of bijvoorbeeld een walkman op zijn hoofd.
- Als beeld (oog) en geluid (oor) worden samen gebruiken;
Dit is een prikbord. Dit is het eenvoudigste
vorm - uit het dagelijks leven van 1e orde parallellisme.
2e orde parallellisme
Meerdere processen, niet volledig zichtbaar, dus overlappende windows.
Voorbeeld:
- Half overlappende windows;
- Een heleboel half overlappende hoop papieren op een bureau;
- Een supermarkt waar je niet meteen alle producten ziet staan.
Een half overlappende hoop papieren in een studeerkamertje
is een eenvoudige vorm - uit het dagelijk leven - van
2e orde parallellisme.
3e orde parallellisme
Een grote lange web-pagina of een grote Excel-sheet valt in deze categorie. Je hebt geen direct zicht op alle informatie. Maar je kunt wel heel snel van boven naar beneden scrollen, en daarom kan je geheugen kortstondig prima informatie van elders op de pagina vasthouden.
Voorbeeld:
- Een grote lange web-pagina;
- Een grote Excel-spreadsheet (van bijvoorbeeld 1 x 1 meter);
Dit is een voorbeeld van '3e orde parallellisme'.
Het komt voor bij grote lange webpagina's en bijvoorbeeld
ook bij grote Excel-sheets. Het komt heel regelmatig voor
in combinatie met '1e' en '2e orde parallellisme'.
0e orde parallellisme
Als er geen sprake is van parallellisme kunnen we spreken van 0e orde parallellisme. Dat doet wat vreemd aan maar heeft een functie (in een academische discussie over dit soort indelingen). Een proces bijvoorbeeld in een window, een viewport of gewoon full screen op een monitor. Dus als er geen meerdere processen zijn. Dan is er dus sprake van een lineair proces, beeld voor beeld, successievelijk, achter elkaar, frame na frame [2]. Eventueel onderbroken, dus als je zelf mag bladeren [4].
Voorbeeld:
- bij een stomme film of een losse kijk-video. Tenzij beeld en geluid als parallellisme opvat en alle informatiestromen - in je hoofd - op een enkel moment bij een enkel frame [2] allemaal om de aandacht strijden.)
Dit is een voorbeeld van '0e order parallellisme'.
Hier is dus geen sprake van parallellisme omdat
beeldje voor beeldje vanzelf of (zoals hier onder)
door een aktie onderbroken op een beeldscherm verschijnt.
Bijvoorbeeld in een blader-programma [4].
VOETNOTEN:
1. Zie verder informatie over parallellisme, over
simulatie,
2. Zie over het begrip frame elders op mijn Web-sites.
3. Het begrip viewport: Een viewport is een vast gedeelte van een monitor en/of beeldscherm. Het is zelfs mogelijk een viewport te hebben op een window: een vast gedeelte op een op zichzelf verschuifbaar window.
4. Wat is de eenvoudigste uitleg voor het begrip interactiviteit? In een ouderwets tutorial programma kon/kan een student al klikkend de volgede 'pagina' in de courseware bekijken, lezen en bestuderen. Na een klik op return komt dan de volgende pagina (dat wat we hier ook wel 'frame' noemen). Dat is de eenvoudigste vorm van interactiviteit. Het is een begrip uit de film-wereld; en niet het begrip 'frame' uit de web- of html-wereld.)
Enschede, Rik Min, 1998 - 2004. Gerestaureerd in 2020.