==== WILT U DEZE MAIL DOORSTUREN NAAR SJOERD DE JONG ====
Beste Sjoerd de Jong,
U geeft in NRC Handelsblad Boeken op vrijdag 9 maart een beetje vreemde recensie over Bertrand Russell’s boek ‘Geschiedenis van de verlichting’. U schrijft daar een nogal negatief stuk over ‘de subjectiviteit van Bertrand Russell’. Eigenlijk nogal onwaardig naar de persoon Russell toe; maar ook onwaarachtig.
De kwestie is nu juist dat Bertrand Russell als geen ander schrijft dat filosofen de afgelopen 3000 jaar eigenlijk nooit objectief dus geheel waardevrij zijn. Wel – natuurlijk - dat ze nut of onnut gehad hebben.
Zijn hele boek is er juist op gericht om dat subjectieve voor zijn lezer duidelijk te maken. Vooral Aristoteles komt er slecht af. Terecht is het zinvol zijn opmerking dat je met Aristoteles je tijd verknoeid, weer eens voor het voetlicht gebracht. (Oude rakkers hebben hun tijd gehad. Het moet geen mode worden onder jongeren er weer in te gaan geloven. De geschiedenis is voorbij; het was onzin of geen onzin dat staat voor 99% vast; de geschiedenis kun je niet meer gaan overdoen. Dat zou revancisme zijn.
Is Bertrand Russell daarmee subjectief? JA, dat is hij, maar NIET in de negatieve betekenis van het woord. Ieder mens is subjectief en vooral filosofen moeten dat van zichzef weten en anders moet door kinderen op staat gezegd kunnen worden dat ‘de keizer geen kleren aan heeft’. Alles hangt af van jouw eigen wereldbeeld en je eigen wereldbeschouwing. Niemand staat objectief in de wereld. Jongeren moeten dat leren dat ieder persoon een ‘point of view’ heeft waardoor hij naar de waarheid kijkt.
Ik zelf ben wetenschapper. Ik geloof in de wetenschap (de vooruitgang in kunde en kennis), maar ik heb nog nooit EEN objectieve wetenschapper gezien.
Bertrand Russell’s boek ‘De geschiedenis van de verlichting’ is een van de beste boeken van zijn en deze tijd. Heerlijk om te herlezen. Goed dat het heruitgebracht is en voor een schappelijke prijs. Een aanrader voor elke nieuwe generatie.
Godsdienst is volkomen achterlijk
Metafysica is volledig achterhaald
Met vriendelijke groeten,
Rik Min
Geachte Rik Min,Dank voor uw reactie op mijn korte, polemische stukje over Bertrand Russell van enige tijd geleden. Het staat u uiteraard geheel vrij anders over hem en dit boek te deken dan ik, ook over het subjectieve gehalte ervan. Ik heb een paar korte pmerkingen waar u wellicht iets aan heeft ter verduidelijking.Het is waar dat Russell in de inleiding van 'Geschiedenis van de westerse filosofie'(niet 'Geschiedenis van de verlichting' zoals u vermoedelijk met een slip of the pen schrijft) ervan uitgaat dat filosofen kinderen van hun tijd en plaats zijn, zoals u schrijft, zeker. Maar dat betekent nog lang niet dat hij geloofde dat 'alles van iemands wereldbeeld afhangt', of dat juist filosofie subjectief is, zoals u schrijft. Integendeel: goede filosofie is volgens Russell objectief want volgt de wetten van de logische analyse. Een groot deel van de oude filosofie is volgens hem juist achterhaald omdat men nog niet genoeg wist van propositie- en predikaatlogica of van modale logica. Vandaar dat Aristoteles mank gaat, dat Fichte en Hegel kunnen worden afgeschreven, et cetera.Die verdediging van een objectieve filosofie tegenover die achterhaalde voorgangers maakt het boek subjectief op een soms ook niet bepaald positieve manier: zie de behandeling van Nietsche of Spinoza, die volgens de meeste moderne commentatoren bevooroordeeld en veel te kort door de bocht is.Voor een - wellicht teleurstellende - weergave van hoe Russell en zijn omgeving zelf dachten over het boek (dat direct een bestseller werd) verwijs ik u naar het tweede deel van de biografie van Ray Monk over Russell, The Ghost of Madness (Vintage, 2001).Een voorbeeld: 'A History of Western Philosophy (..) is fun to read, but not a serious contribution', meent Monk. Russell is 'ourageously cavalier' in het boek, en laat zijn 'personal prejudices' de vrije loop. De recensenten waren evenmin onder de indruk. A History of Western philosophy 'embodies what seem to be the worst features of Lord Russell's journalistic works, but it is of poorer quality than any of these', schreef één recensent, een leerling van Wittgenstein.Russell (die ik overigens om heel andere reden zeer bewonder, namelijk zijn bijdrage aan kentheorie en logica), schreef het boek overigens vooral uit geldgebrek, genoopt door personlijke en professionele tegenslagen - die u bij Monk ook indringend beschreven vindt.Met vriendelijke groetSjoerd de Jong